Từ xưa đến nay, trên trái đất tồn tại hàng trăm, hàng nghìn nền văn minh khác nhau trong lịch sử phát triển loài người. Những nền văn minh cứ nối tiếp nhau ra đời, phát triển và lụi tàn và được ghi chép lại khá nhiều trong sử sách. Tuy nhiên, vẫn còn đó những nền văn minh, mà sự tồn tại và diệt vong của chúng vẫn là câu hỏi lớn với các nhà khoa học và những người yêu mến bộ môn khảo cổ, lịch sử.

1. Nền văn hóa Harappa - những pháo đài bằng đất sét nung

Đây là một nền văn minh cổ đại khá phát triển nằm trong tổng thể các nền văn minh Sông Ấn vào khoảng thời gian từ năm 2.800 đến năm 1.800 trước Công nguyên. Sử sách còn ghi nhận sự phát triển cao của nền văn minh này về sự phát triển kinh tế, thương mại, nông nghiệp, nghệ thuật, chữ viết...

Nhưng nền văn hóa này đã biến mất mà nguyên nhân cho đến nay vẫn chưa rõ nhưng hàng loạt đền thờ được phát hiện đã chứng minh cho sự tồn tại của nó. Giả thuyết phổ biến nhất là do người du mục Arian xuất hiện và đánh chiếm. Giả thuyết thứ hai được nhiều người chấp nhận là về những biến đổi khí hậu. Vào khoảng 1.800 năm trước Công nguyên, khí hậu trong lưu vực sông Ấn thay đổi, trở nên lạnh và khô hơn, nguồn nước của hệ thống sông bị chuyển hướng về đồng bằng sông Hằng dẫn đến sự suy tàn của nền văn minh Harappa. Nguyên nhân quyết định cho sự suy vong vẫn chưa được giải thích rõ ràng. Giáo sư Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, khi xem xét lịch sử địa chấn, đã nhận thấy có những trận động đất thảm khốc đổ xuống vùng ven biển gần biên giới giữa Ấn Độ và Pakistan. Theo giả thuyết của họ, một hoặc nhiều chấn động lớn có thể đã làm vỏ trái đất di chuyển, kéo theo việc chặn dòng chảy của một con sông lớn trong vùng. Nền sản xuất nông nghiệp bị phá hủy, các trận lụt nghiêm trọng xảy ra và cuối cùng vùi lấp các thành phố dưới bùn lầy.

2. Nền văn minh Dilmun

Từng là khu giao thương quan trọng vào thời hoàng kim, Dilmun bao trùm Bahrain, Kuwait và một phần của Ả Rập Saudi ngày nay. Tuy chưa có nhiều bằng chứng, các học giả tin rằng một số khu vực như Saar và Qal’at al-Bahrain là nơi định cư của người Dilmun cổ đại. Nhiều cổ vật có niên đại từ thiên niên kỷ thứ 3 trước Công nguyên được tìm thấy ở Saar củng cố cho giả thuyết trên. Người Dilmun kiểm soát các tuyến giao thương ở vịnh Ba Tư và hệ thống liên lạc vươn xa tới tận Thổ Nhĩ Kỳ. Rất nhiều dòng suối chảy qua khu vực này khiến Bahrain huyền thoại được coi là Vườn Địa đàng trong Kinh Thánh. Được mô tả là “vùng đất nơi mặt trời mọc lên”, Dilmun đóng vai trò quan trọng trong truyền thuyết của người Summer.

3. Nền văn minh Punt bí ẩn.

Theo các nhà khoa học, thì có một số nền văn minh hầu hết chỉ được biết đến từ những ghi chép của những quốc gia khác. Điển hình trong số đó là vùng đất bí ẩn của Punt, một vương quốc nằm đâu đó ở Châu Phi được biết đến từ việc giao thương với những người Ai Cập cổ. Cả hai vương quốc đã trao đổi hàng hóa với nhau từ ít nhất là thế kỉ 25 TCN, trong giai đoạn trị vì của Pharaoh Khufu (người xây dựng kim tự tháp Giza - một trong 7 kỳ quan thế giới). Thế nhưng kì lạ thay, không ai thực sự biết vương quốc Punt nằm ở đâu. Những người Ai Cập đã để lại rất nhiều miêu tả từ hàng hoá trao đổi từ Punt (vàng, gỗ mun, nhựa trầm hương) cùng những chuyến hải hành đến vương quốc mất tích này. Tuy nhiên, người Ai Cập chẳng có ghi chép nào về những cuộc hành trình dài này đang hướng tới vị trí nào. Nhiều học giả cho rằng, vương quốc Punt nằm đâu đó ở Arabia, hoặc ở Đông Bắc Phi và cũng có thể ở hạ nguồn sông Nile gần biên giới phía Nam Sudan và Ethiopia.

Trong phần 1 của loạt bài tìm hiểu về Những nền văn minh cổ đại bí ẩn nhất thế giới, chúng ta đã cùng nhau đến với 3 vùng đất, 3 nền văn minh khác nhau. Sẽ còn những vùng đất bí hiểm nào thách thức sự khám phá của các nhà khoa học? Mời các bạn cùng theo dõi ở những số phát sóng tiếp theo.

-----------------

• Nguồn: Theo Trọng Khương tổng hợp
• Thực hiện: Trà My, Hoàng Dương

Nếu các bạn có tâm sự muốn chia sẻ hay muốn hợp tác với chúng tôi, vui lòng liên hệ camxuc@i-com.vn