Những rặng tre xanh là biểu tượng, là linh hồn của làng quê Việt. Quê tôi cũng thế, những rặng tre xanh mướt có mặt khắp nơi trong làng, nhà ai cũng có ít nhất là một bụi tre. Dù sống ở đâu, trên đồi, ven đê, hay dọc đường làng thì tre vẫn xanh mướt một sức sống bất diệt; tre chen chúc đông vui, tre níu với nhau mà sống, như thách thức với nắng cháy, mưa giông.

Chẳng biết tre đã có mặt ở làng từ bao giờ? Chẳng ai trả lời được, nhưng có một điều chắc chắn là tre đã gắn bó và thân thiết với bao lớp người dân quê tôi. Đối với người nhà nông, tre thực sự hữu dụng, bởi nó là nguyên liệu làm ra đủ thứ đồ nghề phục vụ cho nông nghiệp. Tre đã hiến thân mình để làm thành những chiếc lạt bó lúa dẻo dai. Tre là cây đòn gánh cho các bác nông dân gánh lúa về nhà. Tre là cán cuốc, cán xẻng giúp cho người ta làm đất để trồng cây, trồng hoa màu. Tre hóa thành chiếc gầu sòng tát nước cho cây luá lên xanh. Tre là cái bồ đựng thóc, cất giữ mùa màng, cất giữ niềm vui của mẹ trong căn nhà ấm cúng. Tre là cột, là vách, là đòn tay, rui mè làm nên ngôi nhà che mưa, che nắng cho bao tổ ấm nơi làng tôi... Ôi! Kể bao giờ cho hết những ơn nghĩa mà tre mang lại cho con người, kể bao giờ cho hết những kỷ niệm dưới bóng tre làng! Tôi chỉ biết đem lòng yêu những bóng tre, như yêu những người thân thuộc, như để tìm lại bình yên trong cuộc sống bộn bề.

Nếu như chỉ thế thôi có lẽ là rất giống với những câu chuyện mà người ta kể về tre của quê mình. Nhưng với tôi, tre còn có điều đặc biệt khác, có một thời tre đã từng là cứu cánh của không chỉ nhà tôi mà là của cả xóm tôi.

Ngày ấy, quê tôi là một quê nghèo. Đồng ruộng làng tôi là vùng chiêm trũng chỉ cấy được một vụ lúa, vụ còn lại nước ngập trắng đồng, vì thế mà thường xuyên thiếu đói. Cũng may, ông bà để lại cho một nghề, ấy là nghề đan lát. Nhờ những chiếc thúng, cái rổ, cái bu, cái sọt mà người dân quê có tiền đong gạo, có cái để cậy nhờ những khi túng đói. Đấy, thế là tre đã thực sự quan trọng với những con người ở xóm đan lát chúng tôi. Thời ấy, những ngày nông nhàn cả mấy chục nóc nhà lá vang lên rộn ràng tiếng chẻ tre, tiếng gõ phên thúng làm nức lòng người. Những thân tre ngả xuống ào ào, mỗi thân tre lìa gốc lại nảy lên những hi vọng về những bữa cơm no, mỗi thân tre bị dao chẻ toang toác là lại nở ra những tiếng cười giòn tan hớn hở. Cũng may, tre biết thương người nghèo nên tre sinh sôi đông đúc, cứ mỗi cây mất đi lại trồi lên măng non, rồi măng lại thành tre. Cứ thế tre đã tồn tại để nuôi lớn những đứa trẻ quê tôi.

Sau mỗi đợt mẹ đi chợ bán thúng, hũ gạo nhà tôi lại đầy lên, chúng tôi lại có chiếc kẹo bột, kẹo lạc ngọt cả chân răng để cười đỏ lợi. Bố tôi thả khói thuốc lào bay lên nóc nhà, mẹ tôi thì hí húi với vài lạng thịt lợn trên thớt. Chỉ một lúc thôi, sau làn khói bếp là mùi thịt thơm lừng. Bụng mấy anh em chúng tôi sôi lên èo èo, chúng tôi nheo nhéo đòi ăn cơm. Mẹ từ trong bếp chạy ra dụi mắt và lau mồ hôi. Mẹ dúi vào tay anh em tôi cái bát có mấy miếng tóp mỡ bảo anh em tôi ăn tạm. Ngoài góc vườn những thân tre bị gió xô kêu kẽo kẹt, những ngọn tre gật gù trêu đuà chúng tôi. Trên thềm, bố đã cưa thân tre ra nhiều đoạn bằng nhau để chuẩn bị chẻ nan đan thúng cho phiên chợ sau. Đó chính là những kỷ niệm đặc biệt về tre của tôi trong những ngày xưa cũ.

Bây giờ mỗi lần về quê, bước trên con đường làng đổ bê tông sạch sẽ, trên đầu thấy nóng dát vì nắng lại thấy nhớ bóng tre quá. Những thân tre hai bên đường ngả vào nhau che cho ngõ quê, đường làng mát rười rượi vào những ngày hè đâu còn nữa. Một cảm giác nhớ thương ùa về làm lòng tôi nao nao. Chợt từ đâu xa lắm vang lên tiếng cười thơ ngây của một đứa trẻ quê. Tôi thấy chú bé ấy với lũ trẻ cùng xóm chơi đùa dưới bóng tre dâm mát, đốm nắng lọt qua khe lá nhảy nhót trên đường đất làm chú bé thích thú. Ai thế nhỉ? Quen quá! Và thế là tôi lại thèm được về lại những ngày xưa để làm chú bé chơi đùa dưới bóng tre xanh của làng quê êm ả.

------------------------------------------------------

Tác giả: Lê Minh Hải - RadioMe

Thực hiện: Yo Le - RadioMe Nối dài yêu thương

Để có thể tải chương trình về máy hoặc lưu lại chương trình vào playlist cá nhân, bạn hãy Đăng ký trở thành thành viên của mạng xã hội RadioMe nhé! Và nếu bạn có bất kỳ bài viết, tâm sự nào muốn chia sẻ, hãy gửi email của bạn về địa chỉ camxuc@i-com.vn.