Trong nỗi nhớ thẳm sâu bất chợt ùa về mỗi khi trời trở gió tôi luôn giành trọn trái tim về với vùng quê yên ả khi xưa. Nơi đó có tất thảy mọi niềm thương, nỗi nhớ, cũng như cái vị mặn mòi, ngào ngạt của nồi cá kho mỗi khi tết đến, xuân về.

Ở quê tôi cứ cách dăm bảy nhà lại có một nhà đào ao nuôi cá trong sân vườn. Cái ao nhỏ thôi nhưng một công đôi việc vừa để thả cá tự cung tự túc thức ăn cho gia đình, vừa là để lấy nước tưới tiêu cho cây trồng... Bởi thế vào những ngày gần tết một không khí rộn rã, vui vẻ bao trùm với việc nhà nhà, người người thi nhau ra tát nước ao.

Không biết tự bao giờ, cứ vào độ gần Tết dẫu nghèo hay khá giả, những gia đình trong làng tôi nhà nào cũng chuẩn bị một nồi cá kho để thắp hương gia tiên. Dẫu rằng trời mưa phùn  kèm theo cái lạnh đến cắt da nhưng từ buổi sáng sớm còn chưa rõ mặt người ở cạnh bờ ao đã vang lên những tiếng cười, tiếng nói rôm rả của bà con đang chọn cá. Cá kho ngon nhất là những loại như trắm, trôi, chép, mè. Lựa được những con to thì nồi cá kho sẽ càng ngon, thơm và béo ngậy.

Trong ký ức tôi vẫn luôn nhớ về nồi cá kho của mẹ. Nó là tác phẩm của sự chân thành, tâm huyết của mẹ. Bởi để có được nồi cá kho ngon, đậm vị, sóng sánh màu sắc thì ngay từ những ngày đông mẹ đã ra đồng bắt cua để về muối làm tương kho cá. Rồi vào mùa chay mẹ lựa ra những quả to, đem xắt mỏng phơi khô để khi nấu cá đem lót dưới đáy nồi cho khỏi bị cháy, đồng thời để vị chua ngấm vào từng thớ thịt trở nên mềm, ngon. Riềng, gừng củ thì đã có sẵn trong vườn chỉ việc ra đào lên đem thái mỏng thành lát. Còn những gia vị khác như hành khô, nước mắm, kẹo đắng, thịt mỡ cũng được mẹ chuẩn bị kĩ.

Cá sẽ được mẹ kho trong nồi đất. Chiếc nồi đất ấy đã được mẹ tôi luyện bằng lá khoai khắp mặt cho chắc, bền. Tất cả nguyên liệu được mẹ sắp xếp gọn gàng, đẹp mắt rồi rải đều nước tương cua của mẹ, sau đó đổ nước, đậy vung và bắc lên bếp lửa. Lúc đầu chỉ đun nhỏ lửa để hơi nóng dần, tránh cho nồi không bị nổ. Khi nồi cá sôi mới bắt đầu cho  thêm củi lửa để cá chín dần. Củi bạch đàn, củi tre, trấu ủ xung quanh để bếp đượm lửa hồng. Thích  nhất là vào những buổi ấy giữa không khí ngập tràn sắc xuân cả gia đình quây quần trò chuyện râm ran với cái bập bùng của bếp lửa giữa một bên là nồi bánh chưng của bố, một bên là nồi cá kho của mẹ. Bà nội vui vẻ kể về những chuyện của ngày xưa thời ông bà khi ấy. Bố thỉnh thoảng nhấp một ngụm trà rồi lại canh củi lửa, châm thêm nước cho nồi bánh chưng. Còn mẹ cời thêm tro trấu, vùi cho chúng tôi củ khoai lang tròn mẩy, cả những bắp ngô thơm vàng  óng ăn cho đỡ đói. 

Đêm trắng cũng dần trôi qua nồi cá kho của mẹ  đã chín nhừ được bố bắc ra khỏi bếp. Lúc ấy mẹ sẽ mở vung cho chóng nguội. Khi đó ôi sao mùi cá thơm tỏa khắp không gian, còn thơm mãi theo tôi trong từng giấc mơ với vị cá sao mà quyến rũ, vừa chắc, vừa mềm, vừa ngọt, béo ngậy, bùi bùi, lại có vị cay nóng, ấm nồng của đủ đầy gia vị, ăn với bánh chưng, cơm tám đậm đà đến khó tả.

Gia đình tôi ở quê từ bao đời vẫn vậy, mỗi độ tết đến, xuân về trên mâm cỗ cúng gia tiên, bên cạnh đĩa bánh chưng xanh sẽ không thể nào thiếu được đĩa cá kho mang đậm tình quê hương xứ sở. 

-----------------

• Nguồn: Theo Nguyên/ RadioMe
• Thực hiện: Trà My, Phương Anh

Nếu các bạn có tâm sự muốn chia sẻ hay muốn hợp tác với chúng tôi, vui lòng liên hệ camxuc@i-com.vn