Một người bạn lâu ngày đến nhà tôi, thấy để trong phòng đọc sách một bức tượng nhỏ có ba con khỉ bịt mắt, bịt tai, bịt miệng, cứ trầm ngâm nhìn mãi.

Trước khi ra về, như không kìm lòng được anh chỉ bức tượng và nói bâng quơ: “Sống vậy cũng hay nhỉ, không cần thấy những điều chướng mắt, không cần nghe những điều chướng tai, chẳng cần ý kiến ý cò gì cho mệt. Mình sống yên phận thôi…"

Tôi mỉm cười, với tay lấy bức tượng xuống cho anh xem và giải thích cho anh rằng đó là quà tặng của một người bạn Nhật, trong dịp ông ghé nhà tôi và nghỉ lại vài hôm.

Tự tay đặt món quà lên kệ sách, ông kể rằng người Nhật có câu châm ngôn: “Mi-zaru, Kika-zaru, Iwa-zaru”  nghĩa là không thấy, không nghe, không nói”. Vì từ “Zaru” gần âm với “saru”- con khỉ, nên người ta khắc hình ba con khỉ bịt tai, bịt mắt, bịt miệng với vẻ mặt ngộ nghĩnh để biểu thị cho triết lý này.

Hình tượng đó được không ít người suy ra rằng hãy cứ sống an phận, mặc kệ những gì đang xảy ra xung quanh. Nhưng theo ông điều mà bức tượng muốn nhắc nhở chính là “đừng nhìn bậy, đừng nói bậy và đừng nghe bậy”… Và hình ảnh đó quen thuộc với rất nhiều nền văn hóa, chứ không chỉ ở Nhật Bản.

Nhưng điều tôi muốn kể không phải là về bức tượng đó, mà là về bạn tôi. Sau khi nghe tôi giải thích, anh đột nhiên ngồi xuống và tâm sự nhiều điều. Anh cần chia sẻ, cần một ý kiến, cần một lời động viên…

Anh cần một người có thể nghe anh bộc lộ sự tức giận và phẫn nộ. Nhưng tại sao mãi đến lúc đó anh mới nói? Thật ngạc nhiên khi tôi biết được rằng anh đã nghĩ tôi đặt bức tượng đó trên giá sách hẳn có lý do. Như thể nó biểu thị cho một cách sống mà tôi muốn hướng tới, gạt bỏ mọi phiền nhiễu và chỉ tìm bình an cho riêng mình. Nếu đúng như vậy, anh đã ôm mối oán hận của mình ra về. Và có thể với tính nóng nảy của mình, anh sẽ phải “đánh ai đó” một trận cho hả giận.

Tôi đã ngồi một mình rất lâu sau khi tiễn bạn ra cửa và nhận ra một điều, đôi khi chúng ta chỉ cách nhau có một bức tượng nhỏ xíu, hay một câu nói bâng quơ.

Có những lúc ta nhìn cuộc sống đang diễn ra và cảm nhận nỗi sợ hãi lớn dần lên trong mình. Sợ hãi những gì ta không lường được, sợ hãi trước cái ác, những thủ đoạn mưu mô…

Đôi khi, ta thấy nó không chỉ ở xa xôi đâu đó trên mặt báo, mà gần mình đến nỗi có thể gây nên thiệt hại, mất mát và tổn thương hiển hiện về thể xác hay tinh thần. Những lúc ấy, càng ở một mình, ta càng hoang mang. Chỉ khi tìm đến ai đó trò chuyện, giãi bày, tâm sự, an ủi… Chỉ khi ngồi bên nhau, chúng ta mới thấy mình đủ mạnh để tự vệ trước cái xấu.

Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không thể ngồi bên nhau?

Có một điều tôi rút ra được từ những cuốn truyện trinh thám, đó là nạn nhân thường là những người đơn độc, những người bị ngăn cách với người khác đôi khi bằng một bức tượng nhỏ xíu, hay một câu nói bâng quơ…

Và vì thế họ không thể chia sẻ những bí mật, những sai lầm, những nghi ngờ, sự giận giữ hay nỗi lo âu. Và trong cuộc đời thực cũng vậy, nạn nhân thường là những người đơn độc. Bởi vậy đừng bao giờ trở thành người đơn độc, hay để người khác trở thành người đơn độc.

Chúng ta có nguy cơ trở thành nạn nhân khi tách rời nhau, khi bị xé lẻ. Chúng ta đã đọc truyện bó đũa từ thời bé, nhưng lại quên nó hoài. Là người tốt, không đủ. Là người lương thiện, không đủ. Để tự vệ trước cái ác, chúng ta cần sức mạnh số đông. Thỉnh thoảng chúng ta bật ngửa khi nhận ra rằng “người tưởng như thế đó mà lại làm ra chuyện như thế này ư?” Chúng ta bất ngờ khi một cô bạn vốn vui vẻ thân thiện ngày xưa bỗng một hôm ra tay xé áo đánh người như trong phim xã hội đen. Chúng ta bất ngờ khi một người vốn hiền lành bỗng dưng có hành động bạo lực. Nhưng có thật người ta biến đổi bất ngờ như vậy không?

Câu trả lời là không, chắng có ai ngủ một đêm thức dậy bỗng hóa ra độc ác, bạo lực hay xấu xa. Luôn có một quá trình. Luôn luôn có những biểu hiện trong quá trình đó dù rất nhỏ. Điều đáng buồn là dường như chúng ta  luôn tặc lưỡi lướt qua những điều rất nhỏ.

Và rồi những điều tồi tệ diễn ra là bởi ta đã bỏ qua những điều rất nhỏ đó. Những điều tốt nho nhỏ chúng ta đã không làm, như một cái mỉm cười, một lời thăm hỏi, một hành động giúp đỡ… Và những điều xấu nho nhỏ chúng ta đã làm, như một lời xúc xiểm bâng quơ, một ánh nhìn khinh rẻ tình cờ…..

Sẽ rất tai hại nếu chúng ta quên rằng một lời nói tử tế chân thành có thể níu giữ con người với cái thiện, cũng như chỉ một lời rẻ rúng cũng có thể gây tổn thương sâu sắc và đánh thức con quỷ ngủ say…..

Làm sao để loại trừ cái ác? Câu trả lời thường thấy là hãy tránh xa nó, và nếu bắt gặp thì trừng phạt đích đáng. Nhưng còn một cách nữa, đó là đừng để người khác có cơ hội trở thành người xấu. Đừng bỏ rơi, đừng ép uổng, đừng khinh  khi. Đừng lừa gạt, đừng lợi dụng, đừng phản bội. Đừng gây tổn thương. Đừng dồn ai vào đường cùng….

Tôi không dám nói rằng cái thiện luôn mạnh hơn cái ác. Tôi không biết chắc. Đôi khi tôi nhìn thấy cái thiện bị đánh nốc ao trên sàn đấu trong cuộc chiến đơn độc? Tôi biết chúng ta đông hơn. Những người mong muốn điều tốt đẹp cho cuộc sống này, luôn luôn đông hơn.

Vậy thì hãy làm cho chúng ta mạnh hơn. Hãy tìm đến nhau, bạn bè, người thân, đồng nghiệp, đồng hương, đồng loại…. Hãy giúp đỡ và xin được giúp đỡ, hãy xiết chặt những mối dây liên hệ và đừng để ai thành kẻ lạc loài. Những kẻ lạc loài, thường dễ trở thành thủ phạm, hoặc trở thành nạn nhân.

Thế cho nên, giữa cuộc sống bộn bề đôi khi cũng cần nhìn lại, để tự hỏi lòng xem, phải chăng ngay bên cạnh đời ta vẫn còn có ai đó lạc loài?

* * *

Lời BBT RadioMe:

Câu chuyện về cái thiện – cái ác có thể là điều gì đó quá rộng, quá to lớn, quá thâm sâu với một số người. Nhưng câu chuyện về nỗi buồn, nỗi cô đơn lại vô cùng gần gũi với đa số. Bởi ai trong chúng ta cũng đều mang trong mình nỗi cô đơn cả. Và dường như với nhiều người, càng sống nhiều, càng lớn lên, thì những nỗi lòng của mình lại càng trở nên khó nói. Để rồi, vì không tìm được ai sẻ chia, và phải ôm trong lòng quá nhiều uẩn ức nên ta mới càng thấy mình cô đơn và khổ sở hơn.

 

Suy cho cùng, điều chúng ta cần nhất có khi chỉ là một lúc được ngồi bên nhau và thổ lộ nỗi lòng mình. Đơn giản như vậy! Bạn thân mến, có khi nào bạn cảm thấy mình là một kẻ lạc loài giữa thế giới này hay không? Và có khi nào bạn thấy một người thân yêu của mình đang tự cách ly họ với người khác? Nếu có thì bạn à, đừng chôn mình trong nỗi buồn nữa, hãy ngồi lại bên ai đó khiến bạn thật sự tin tưởng, hãy ở bên và lắng nghe người bạn yêu thương.

Không ai trong chúng ta nên lạc loài giữa thế giới này...

 

--Yo Le--

----------------------------------------

Tác giả: Phạm Lữ Ân - Kyucvun

Thực hiện: Yo Le và nhóm sản xuất RadioMe

Nếu bạn có bất kỳ bài viết, tâm sự nào muốn chia sẻ, vui lòng gửi email về địa chỉ camxuc@i-com.vn